Altiplano.

Lieve mensen,

Bolivia (vernoemd naar de vrijheidsstrijder Simón Bolívar, onafhankelijk sinds 1825) is een land met gigantische bergen en koude, desolate vlaktes. In dit voor een groot gedeelte onherbergzame land is het Andesgebergte (de hoogste top is de Nevado Sjamana van meer dan 6.500 meter), met de Cordillera Real en Cordillera Occidental in het westen, op sommige plaatsen wel tot 650 km. breed. Langs de kam bevinden zich nog een aantal actieve vulkanen. Tussen de Cordillera Occidental en de Cordillera Central bevindt zich de gure, winderige en kale Altiplano (hoogvlakte) met pieken tot bijna 7.000 meter. Het is de op een na grootste (in Tibet) hoogvlakte ter wereld en beslaat zeker 10% van het land. Ten zuiden hiervan ligt de op een na grootste zoutvlakte ter wereld: de Salar de Uyuni. Naar het oosten is het  vochtige Amazonegebied met de regenwouden en in het noorden zijn de oerwouden, de jungle. Deze verscheidenheid in landschap heeft ook tot gevolg dat er geen gelijkheid bestaat in het klimaat: van zeer koud in de bergen en de hoogvlaktes tot tropisch en vochtig warm in de dalen en de jungle. Evenals de andere Zuidamerikaanse landen is ook Bolivia al van ver voor onze jaartelling bewoond door verschillende inheemse stammen die hoofdzakelijk bestonden uit nomaden. Pas in het midden van de 15de eeuw namen de Inca´s het land in bezit. Tot op de dag van vandaag bestaat de samenstelling van de bevolking voor ongeveer 85% uit Indigenas, de inheemsen. Ondanks de kolonisatie en jarenlange overheersing door de Spanjaarden en anderen bestaat het aantal Europeanen slechts uit 15%. Pas in 1952 kregen de Indigenas voor het eerst recht op inspraak! Sinds de onafhankelijkheid in 1825 zijn er vele oorlogen en staatsgrepen uitgevochten in Bolivia. De bekendste guerillaleider in Bolivia is ongetwijfeld de in het oosten van Argentinië geboren Ernesto (Che) Guevara, die na vele omzwervingen in oktober 1967 in Bolivia werd opgepakt en geëxecuteerd. Bolivia is nog altijd een van de armste landen van Zuid-Amerika: ongeveer 50% leeft onder de armoedegrens van de Verenigde Naties. Veel kinderen gaan nooit naar school, hoewel er in theorie wel een schoolplicht voor 7- tot 14-jarigen bestaat. Vaak worden ze ingezet voor kinderarbeid. Ook heerst er een grote werkeloosheid, al  is deze gedaald door de invoering van de markteconomie en een aantal maatregelen door het beleid van Evo Morales, de huidige en eerste inheemse president van Bolivia. Het land is rijk aan grondstoffen, o.a. olie, gas, fijne metalen en mineralen. Mijnbouw  is dan ook een belangrijke bron van inkomsten.

Zodra we buiten de stad zijn, op een blijkbaar nog niet zo lang geleden aangelegde weg (wat een verademing is na het gehobbel door de woestijn!) klimt de bus weer door de inmiddels bekende haarspeldbochten omhoog, op weg naar de Altiplano. Voorbij glijden ook nu weer de bergen met hun vele kleuren, welke nog extra glans lijken te krijgen door het felle zonlicht van de middag. De rivier die parallel stroomt aan de weg is breed, heeft laagstaand water dat lichtgroen van kleur is: tinafval van de mijn iets verderop. Dit ziet er bijzonder uit; of het ook goed is.........? Betwijfel ik. Ik ben moe van de voorbije intensieve dagen en wil graag wat slapen gedurende deze ongeveer 4 uren durende bustocht. Er is echter weer zo veel moois te zien dat ik het zonde vind om de ogen te sluiten. Ook op deze hoogte passeren we weer vele pueblo´s. Ongelooflijk hoe mensen het klaarspelen om hun huizen tegen een rotsachtige bergwand te bouwen. De bevolking is gewend om te lopen, omhoog, naar beneden, met of zonder bagage of kind in een mooi-gekleurde doek om hun rug gebonden. Het leven is hard in deze ruige, vreemde en kale bergstreek met de koude wind die regelmatig in de namiddag opsteekt en stofwolken veroorzaakt. Ongelooflijk helder is de lucht, de zon is fel. Zelden zie je iemand blootshoofd of met onbedekte armen en benen lopen. Op dit uur van de dag is er nauwelijks iemand te bekennen op de stukken landbouwgrond. Dat is voor de vroege ochtend. Met name aardappelen, bieten, quinoa en cañava worden hier verbouwd. Alles erg voedzaam; vlees is bij uitzondering op zon- en feestdagen. 

Over de Altiplano, met uitzicht op de zoutvlaktes en bergen tot 6.000 meter zijn we op weg naar Potosí, op 4.090 meter, de hoogste stad ter wereld van deze afmeting. Het is een zeer oude stad, in 1545 geconfisqueerd door de Spanjaarden nadat zij de Indigenas mijnwerkers met de ontginning van zilver op de Cerro Rico hadden ontdekt. Aan deze zilverberg aan de zuidkant dankt de stad haar naam; vele tonnen zilver zijn er in ruim een eeuw tijd naar Spanje vervoerd ("onze" Piet Hein heeft met de verovering van een konvooi van de Spaanse vloot de "Zilvervloot" bij ons binnengevaren). In die tijd was Potosí de grootste en rijkste stad van Amerika. Van die rijkdom verdween het overgrote deel in de 19de eeuw door onafhankelijkheids-oorlogen, het verschepen van vele kostbaarheden naar Europa en de uitputting van de mijnen. Wat gebleven is, is een oude koloniale (binnen)stad met vele grote kerken, historische en religieuze musea en een keur aan oude koloniale bouwwerken waarin de vroegere grandeur nog terug te vinden is. Vele straten zijn zeer steil, kronkelig en smal. Op deze hoogte kost het mij moeite om de straatjes omhoog te gaan: kalm tempo is het devies! Hoewel ik toch al een aantal dagen in het hooggebergte vertoef heb ik nog steeds moeite met de ademhaling in deze ijle lucht. Jammer, een van de gevolgen is namelijk ook niet goed slapen en dat leidt dan weer tot (over)vermoeidheid. Hier besluit ik tot het kopen van een slaapmiddel. Na dagen onbereikbaar zijn ben ik intussen zeer benieuwd naar de situatie van José. Mijn voorgevoel wordt bevestigd: ze is overleden. Rustiger voor haar, een gemis voor haar gezin, vrienden en bekenden. Vreemd om hier zo hoog en ver weg te zijn in mijn uppie. Dit nodigt dan ook zeker niet uit tot activiteit en ik besluit om op tijd te gaan slapen. Ik ben in een mooi ho(s)tel, met een prachtig atrium, heerlijk rustig ondanks een nachtclub recht tegenover ons en erg vriendelijk personeel. Hoewel de zilverwinning grotendeels verdwenen is, worden er nog wel bezoeken aan de oudste, oorspronkelijke mijn georganiseerd. Dit is mede het doel van mijn reis naar Potosí: een bezoek aan een mijncoöperatie waar het zilvererts nog mondjesmaat gewonnen wordt en waar de mijnwerkers niet zonder gevaar hun werk verrichten. Bij nadere informatie wordt mij echter al snel duidelijk dat ik hier vooral mijn verstand moet laten werken: er zijn nogal wat risico's. Een bezoek van enkele uren kan al serieuze gezondheidsproblemen veroorzaken in geval van long- en hartproblemen, asbest- en siloconenstofwolken komen voor, evenals ontploffingen, vallende stenen en losgeraakte trolley's. En daar werken mensen.....! Een wandeling in rustig tempo door deze in 1987 door UNESCO als Werelderfgoed erkende stad met haar rijke historie en koloniale bouwwerken is ook  zeker de moeite waard; kan ik ook mijn gedachten vrijuit laten gaan. 

Na aandringen was de nachtportier toch bereid om de al vroeg bestelde taxi nogmaals te bellen. Bleek er een demonstratie te zijn in het centrum: het verkeer stond vast, zo ook de taxi. Het voordeel van de nachtclub aan de overkant: er worden ook gasten met een taxi gebracht. Na onderhandelen over de prijs (het  dubbele van normaal: nachttarief....?) kon ik  instappen. Op weg naar Copacabana.

Lieve groet, Aggie